بلوغ زودرس یعنی شروع زودهنگام بلوغ (فرایندی که در آن ویژگی های جنسی و جسمی بزرگسالان در کودک ایجاد می شود.). این مسئله به یکی از نگرانی ها و دغدغه های والدین برای فرزندانشان تبدیل شده است، زیرا با تغییر سبک زندگی در دنیای امروز بسیاری از کودکان دختر و پسر زودتر از موعد بالغ می شوند. در این مقاله به علائم، تشخیص و روش جلوگیری از بلوغ زودرس در دختران با ورزش می پردازیم.
بلوغ زودرس دختران
بلوغ زودرس یا بلوغ زودرس به معنای بلوغی است که قبل از ۸ سالگی در دختران و کودکانی که در بدو تولد دختر تعیین می‌شوند و قبل از ۹ سالگی در پسران و کودکانی که در بدو تولد پسر تعیین می‌شوند شروع می‌شود. علت بلوغ زودرس به نوع آن بستگی دارد. درمان این عارضه شامل داروهایی است که می توانند تولید هورمون های خاص را متوقف کنند.
بلوغ فرآیندی است که در طی آن کودک شما جهش رشد می کند و ویژگی های جنسی و جسمی یک فرد بالغ را ایجاد می کند. در مغز فرزندتان، هیپوتالاموس او مواد شیمیایی (هورمون) ترشح می کند که باعث می شود غده هیپوفیز هورمون هایی به نام گنادوتروپین ها را ترشح کند. برای جلوگیری از بلوغ زودرس دختران باید اقداماتی انجام شود.
بلوغ از چه سنی شروع می شود؟
بلوغ زودرس یعنی شروع زودهنگام بلوغ، زودتر از حالت عادی. بلوغ فرایندی است که در آن ویژگی های جنسی و جسمی بزرگسالان در کودک ایجاد می شود.
بر اساس نظر مؤسسه ملی سلامت، بلوغ در دختران بین سنین ۸ و ۱۳ سال، و در پسران بین ۹ و ۱۴ سال شروع می شود. بلوغ قبل از سن ۹ سال در پسرها و در دخترها پیش از ۸ سال را زودرس در نظر می گیریم.
علائم بلوغ زودرس در دختران و پسران
علائم بلوغ زودرس در دخترها شامل موارد زیر است:
- رشد سینه قبل از سن ۷ یا ۸ سال
- شروع قاعدگی قبل از ۱۰ سالگی
- رشد سریع قد (جهش رشدی قد) قبل از ۷ یا ۸ سالگی
علائم بلوغ زودرس در پسرها قبل از ۹ سالگی شامل موارد زیر است:
- بزرگ شدن بیضه ها یا آلت
- رشد سریع قد (جهش رشدی قد)
موارد زیر هم ممکن است علائمی از بلوغ زودرس احتمالی در دخترها و پسرها باشند، اما گاهی اوقات هم عادی هستند:
- رشد موهای ناحیه شرمگاهی، زیربغل یا صورت
- بم شدن صدا
- ظاهر شدن جوش های بلوغ روی صورت
- تغییر بوی بدن
انواع بلوغ زودرس کودکان
دو نوع اصلی بلوغ زودرس وجود دارد: بلوغ زودرس مرکزی و بلوغ زودرس محیطی.
بلوغ زودرس مرکزی
بلوغ زودرس مرکزی شایع‌ترین نوع آن است. زمانی اتفاق می افتد که مغز فرزند شما هورمون های جنسی (آندروژن) را خیلی زود ترشح کند. نام های دیگر بلوغ زودرس مرکزی شامل بلوغ زودرس وابسته به گنادوتروپین و بلوغ زودرس واقعی است.
بلوغ زودرس محیطی
بلوغ زودرس محیطی در نتیجه مشکلاتی در اندام های تناسلی کودک شما (تخمدان ها یا بیضه ها) یا غدد فوق کلیوی رخ می دهد. گاهی اوقات در اثر قرار گرفتن در معرض هورمون های محیطی ایجاد می شود. نام های دیگر بلوغ زودرس محیطی شامل بلوغ زودرس مستقل از گنادوتروپین و زودرس محیطی است.
چه چیزی باعث بلوغ زودرس می شود؟
شروع بلوغ معمولاً توسط هیپوتالاموس آغاز می شود. این ناحیه از مغز به غده هیپوفیز (غده ای به اندازه نخود در نزدیکی قاعده مغز) سیگنال می دهد تا هورمون هایی ترشح کند که تخمدان ها (در دختران) یا بیضه ها (در پسران) را برای تولید هورمون های جنسی تحریک می کنند.
به طور معمول، به خصوص در دختران، بلوغ زودرس به این دلیل است که مغز سیگنال‌ها را زودتر از آنچه باید ارسال میکند. هیچ مشکل پزشکی یا محرک دیگری وجود ندارد. این نیز اغلب می تواند در خانواده ها اجرا شود.
در موارد کمتر، بلوغ زودرس ناشی از یک مشکل جدی تر، مانند تومور یا ضربه است. مشکلات تیروئید یا تخمدان نیز می تواند باعث بلوغ زودرس شود. در این موارد، علائم دیگری معمولا رخ می دهد که به مشکل جدی تری اشاره می کند.
بلوغ زودرس در پسران کمتر شایع است و بیشتر به مشکل پزشکی دیگری مربوط می شود. برای حدود ۵ درصد از پسران، این بیماری ارثی است.
برخی از دختران بسیار جوان (معمولاً از ۶ ماه تا ۳ سال) ممکن است رشد سینه را نشان دهند که بعداً ناپدید می شود یا ممکن است بدون سایر تغییرات فیزیکی بلوغ ادامه یابد. به این حالت تلارش زودرس (thee-LAR-kee) می گویند و معمولاً مشکلات پایداری ایجاد نمی کند.
به طور مشابه، برخی از دختران و پسران ممکن است رشد اولیه موهای ناحیه تناسلی و/یا زیر بغل یا بوی بدن داشته باشند که به سایر تغییرات در رشد جنسی مرتبط نیست. این آدرنارک زودرس (ah-druh-NAR-kee) نامیده می شود.
این کودکان ممکن است برای رد کردن بلوغ زودرس “واقعی” به پزشک خود مراجعه کنند. اما اکثر آنها نیازی به درمان ندارند و سایر علائم مورد انتظار بلوغ را در سن معمول نشان می دهند.
بلوغ زودرس چه مضراتی برای کودکان دارد؟
با تمام شدن بلوغ، رشد قد هم متوقف می شود. چون اسکلت بدن بالغ شده و رشد استخوانی در سنی پایین تر از حالت عادی متوقف می شود، کودکانی که بلوغ زودرس دارند اگر درمان نشوند، معمولاً به پتانسیل کامل قد بزرگسالی خودشان نمی رسند. البته جهش رشدی زودهنگام آن ها ممکن است در ابتدا آن ها را در مقایسه با همسن هایشان قدبلندتر کند، اما ممکن است رشد قد در این بچه ها خیلی زود تمام شود و در نهایت از آن قدی که می توانستند داشته باشند، کوتاه تر می شوند.
بالغ شدن زودهنگام ممکن است از لحاظ احساسی و اجتماعی هم برای کودک سخت باشد. مثلاً دخترانی که بلوغ زودرس دارند، ممکن است بخاطر اولین پریود یا بزرگ شدن سینه هایشان قبل از همسن ها، سردرگم یا خجالت زده شوند. رفتار دیگران هم ممکن است با آن ها متفاوت باشد، چون بزرگتر به نظر میرسند.
حتی هیجانات و رفتار هم ممکن است در بچه های با بلوغ زودرس تغییر کند. دخترها ممکن است دمدمی مزاج و بدخلق شوند. پسرها ممکن است پرخاشگر شوند و همچنین میل جنسی نامناسب برای آن سن پیدا کنند.
ورزش چگونه از بلوغ زودرس پیشگیری می کند؟
بیشتر والدین می گویند که بچه هایشان به اندازه زمان بچگی آن ها ورزش نمی کنند. اما همه می دانیم که ورزش برای داشتن بدنی سالم مهم است و به تناسب اندام بچه ها کمک می کند. یکی از عوامل بلوغ زودرس چاقی و اضافه وزن بچه ها است که با یکجا نشینی کودکان افزایش می یابد. ورزش کمک می کند تا با کاهش انباشت چربی در بدن، از بلوغ زودرس چلوگیری شود.
شاید این مطلب نیز برای شما مفید باشد: حل مشکل چاقی کودکان با ورزش
ورزش همچنین گردش خون را تقویت می کند و درنتیجه به دفع سموم بدن کمک می کند. عرق کردن هم به دفع سموم کمک میکند. پس مهم است که هر روز بچه ها را برای ورزش کردن بیرون و فضای باز ببرید. فایده اضافه ای که ورزش در فضای باز دارد، تماس با نور خورشید است، اما ورزش در فضای بسته هم خوب است.
یکی از فواید شگفت انگیز و تازه کشف شده ورزش در دوران کودکی، درون اسکلت ما پنهان شده است. تحقیقات نشان داده که استخوان ها «خاطرات» ورزش در دوران کودکی پیش از بلوغ را در «حافظه»ـشان نگه میدارند، و این خاطرات تا مدت ها پس از تمام شدن ورزش هم باقی میماند و فواید سلامتی را حتی در بزرگسالان کم تحرک هم به همراه دارد.
کودکانی که در اوایل زندگی ورزش شدید را شروع می کنند – مثلاً کودکانی که والدینشان آن ها را در تنیس یا ژیمناستیک شرکت میدهند – الگویی از تغییرات در نوع بیان ژن هایشان ایجاد می شود که تا سال ها باقی میماند. تفاوت های بزرگی بین توده، تراکم و محتوای معدنی استخوان های این کودکان و آن هایی که ورزش نکرده اند وجود دارد. حتی اگر این ورزش در بزرگسالی هم متوقف شود، این تفاوت ها تا ۱۰ سال یا بیشتر باقی میماند، بخصوص اگر ورزش پیش از دوران بلوغ آغاز شده باشد.
جلوگیری بلوغ زودرس با ورزش و تغذیه
ورزش، ورزش، ورزش!
کودکانتان را روی فرم و فعال نگه دارید. بچه ها نیاز به ورزش روزانه دارند، پس بازی های کامپیوتری را کنار بگذارید و به زمین بازی بروید. همچنین فعالیت بدنی را وارد کارهای روزانه تان کنید و به پیاده رویی، گردش و دوچرخه سواری خانوادگی بروید. در زمستان هم میتوانید اسکیت روی یخ، در تابستان اسکیت سواری و در کل طول سال ورزش های تیمی و کلاس های رقص را امتحان کنید.
رژیم غذایی سالم
خوردن غذاهای سالم مثلاً پروتئین های سالم، چربی های سالم و مقدار زیادی سبزیجات برای تقویت بدن در تمام عملکردهایش، اهمیت دارد. برای بلوغ، مکمل ها هم میتوانند مفید باشند.
- از پلاستیک دوری کنید – تا جای ممکن، از خریدن غذا در بسته بندی پلاستیکی اجتناب کنید. کیسه پارچه ای خودتان را برای خریدهای سوپرمارکت ببرید. گوشت را هم از دامداران یا قصابانی بگیرید که آن را دور کاغذ میپیچند.
- فقط از جاهای مطمئن و تمیز گوشت بخرید – فرآورده های حیوانی به شدت آلوده به سموم ضدانگل و مواد شیمیایی دیگر است. بیشتر جوامعی که در مناطق آبی (Blue Zones) زندگی می کنند مصرف گوشت کمتر و سبزیجات بیشتری دارند (و البته شادتر و سالم تر هم هستند!).
- فرزندتان را تشویق به مصرف مقدار زیادی محصولات تازه (بخصوص سبزیجات) کنید – سبزیجات حاوی مواد مغذی لازم برای دفع سموم از بدن هستند. اگر نمیدانید چطور بچه ها را راضی به خوردن غذاهای سالم کنید، این نکات را ببینید [لینک].
- به فرزندتان یاد دهید آب زیاد بنوشد – از نوشیدنی های شیرین شده دوری کنید (حتی آبمیوه) و کاری کنید که بچه هایتان بیشتر اوقات آب بخورند. آب برای دفع سموم بدن بسیار مهم است.
تشویق کردن بچه ها به این نوع رژیم غذایی میتواند از چاقی هم پیشگیری کند، که در بلوغ زودرس نقش دارد. به طور کلی، رژیم غذایی سالم راهی بسیار عالی برای بهبود سلامتی است!
جلوگیری از بلوغ زودرس در دختر
شما نمی توانید از اکثر موارد بلوغ زودرس جلوگیری کنید. محدود کردن قرار گرفتن کودک در معرض هورمون های تولید مثل از منابع خارجی ممکن است از آن جلوگیری کند. این منابع ممکن است شامل کرم‌های استروژن یا تستوسترون، لوسیون‌ها یا سایر داروها باشد.
بلوغ زودرس پیامدهای بسیاری بر سلامت و روان کودکان دارد. پیشگیری از بلوغ زودرس برای کودکان به رشد همه جانبه کودکان کمک می کند و در زندگی شادتر و خوشبین تر می شوند. برای جلوگیری از بلوغ زودرس دختران باید عوامل خطر را حذف کرد همچنی رژیم غذایی معقول داشته باشید میوه و سبزیجات را در وعده های غذایی روزانه افزایش دهید و از دریافت پروتئین کافی اطمینان پیدا کنید و استفاده از غذاهای فرآوری شده و شیرینی ها ، غذاهای سرخ شده و .. که حاوی مقدار زیادی چربی هستند را محدود کنید.
به کودکانتان بیاموزید که ورزش کنند و آنها را به ورزش کردن تشویق کنید. کودکانی که ورزش می کنند سالم تر هستند و دچار بولغ زودرس نمی شوند.
