کودکان خردسال نسبت به برخی عوامل در محیط اطراف خود حساس بوده و این موارد می توانند در شکست یا پرورش اعتماد به نفس آن ها نقش داشته باشند. به همین دلیل، آگاهی از نحوه پرورش اعتماد به نفس در کودکان و ساخت تصویری مناسب از خود در ذهن آن ها، بسیار اهمیت دارد. ایجاد اعتماد به نفس در کودکان نقشی کلیدی در زندگی آن ها ایفا می کند و یکی از عوامل تعیین کننده موفقیت درتحصیلات و دیگر زمینه های مورد علاقه آن ها است.
این ویژگی همچنین به آن ها در مقابله با ناهمواری های زندگی و دستیابی به اهداف طولانی مدت کمک می کند. در این مطلب قصد داریم نحوه پرورش و ایجاد اعتماد به نفس در کودکان را آموزش داده و برخی فعالیت های مفید در این زمینه را معرفی کنیم.
نحوه پرورش و ایجاد اعتماد به نفس در کودکان
۱- برای آن ها یک الگو باشید
به کودکان خود نشان دهید که در موقعیت های زندگی چگونه باید باهوش و با اعتماد به نفس رفتار کنند. حتی در صورت عدم احساس بهترین بودن در یک موقعیت خاص، به گونه ای با اعتماد به نفس رفتار کنید تا همچون یک مثال در ذهن آن ها جای بگیرید.
۲- از ناراحتی شدید پرهیز کنید.
گاهی اوقات برخی موارد جزئی طبق برنامه ریزی پیش نرفته و ناراحتی از این موضوع، می تواند الگوی نامناسبی برای کودکان شود. به جای این واکنش باید از خود حمایت کرده و با رویکردی مثبت با آن مشکل مواجه شد.
۳- عشق خود را بیان کنید
کودکان به عشق و توجه نیاز داشته و کمبود آن می تواند حس دوست داشتنی نبودن را به آن ها القا کند. این احساس بر اعتماد به نفس کلی آن ها تاثیر گذار بوده و از توسعه شخصیتی آن ها جلوگیری می کند.
۴- موفقیت های آن ها را جشن بگیرید
هنگامی که کودک یک کار حتی ساده را به انجام می رساند، آن را بیان و از او تقدیر کنید. حتی دستاورد های کوچک نیز قابل توجه تلقی شده و نادیده گرفتن آن ها کودک را بی انگیزه می کند.
۵- داشتن نقص را مجاز بدانید
اغلب، برخی موارد طبق برنامه پیش نرفته و به اختلالات کوچکی در توسعه کودک منجر می شوند. کودک جهت غلبه بر این مشکلات، به حمایت و تشویق والدین و بزرگ تر ها نیاز دارد.
۶- اجازه دهید ایده های خود را بیان کنند
کودک خود را به صحبت کردن و بیان احساسات درباره رویداد های مختلف تشویق کنید. کودکان تنها در صورتی به شما و ایده هایتان احترام خواهند گذاشت که رفتاری این چنینی از شما دریافت کنند. علاوه بر این، دادن اعتماد به نفس لازم به او برای صحبت کردن، منجر به افزایش عزت نفس او خواهد شد.
۷- کودک را به امتحان کردن موارد تازه تشویق کنید
اجازه دهید کودک از همان اوایل علایق خود را پیدا کند. برای مثال، او را با یک فعالیت ورزشی یا سرگرمی هایی همچون رقصیدن، موسیقی، ورزش و غیره آشنا کرده و اجازه دهید نمونه های مورد علاقه خود را انتخاب کند.
۸- تفاوت های آن ها را بپذیرید
هر کودک دارای توانایی های متفاوتی است. برخی از نظر ذهنی و برخی دیگر در زمینه های جسمی و ورزشی دارای استعداد هستند. به جای مجبور کردن آن ها به دنبال کردن اهدافتان، اجازه دهید تا در زمینه های مورد علاقه خود بدرخشند.
۹- پذیرش شکست را به آن ها بیاموزید
کودکان خردسال می توانند پس از تجربه شکست بی انگیزه شوند. به همین دلیل، آن ها باید نحوه رویارویی با شکست، دوباره برخاستن و سخت تر تلاش کردن را بیاموزند. وظیفه شما به عنوان والدین این است که علاوه بر حمایت، آن ها را به سخت تر تلاش کردن تشویق کنید.
۱۰- مداومت و سخت کوشی آن ها را تحسین کنید
هنگامی که کودک به طور مداوم جهت رسیدن به یک هدف تلاش می کند، حتی در صورت عدم موفقیت از سخت کوشی او تقدیر کنید. این کار نشان می دهد که برنده شدن به اندازه یادگیری از اشتباهات، مهم نیست.
۱۱- اهداف قابل دستیابی تعیین کنید
اهداف غیر واقع گرایانه، با خود شکست را به همراه داشته و تنها سبب بی انگیزگی و دلسردی کودک از تلاش کردن می شوند. به همین دلیل، اهداف کوتاه مدت برای او تعریف کرده و به گونه ای برنامه ریزی کنید تا بتواند با مقداری تلاش کردن به آن ها برسد. تجربه احساس موفقیت و کسب نتایج می تواند آن ها را به تلاش بیشتر تشویق کند.
۱۲- کودک را با دیگران مقایسه نکنید
کودک را همان طور که هست بپذیرید. مقایسه کردن او با کودکان دیگر تنها سبب احساس عدم اعتماد به نفس و حسادت می شود. علاوه بر این، این رفتار نادرست کودک را از کسب مهارت در زمینه مورد علاقه خود منصرف می کند.
۱۳- تصمیم گیری مستقلانه را مجاز بدانید
به کودک خود مقداری فضا دهید تا بتواند تصمیم های کوچکی را به صورت مستقل بگیرد. این رفتار آن ها را قدرتمند کرده و احساس کنترل فعالیت های کوچک در زندگی روزانه را به آن ها می دهد.
۱۴- بر توانایی های آن ها تمرکز کنید
به جای اشاره بر اشتباهات و ضعف های آنان، به توانایی هایشان توجه کنید. سپس، آن ها را جهت استفاده از توانایی های خود در زمینه توسعه فردی تشویق کنید. این رویکرد سبب عملکرد بهتر آن ها در زمینه های مورد علاقه می شود.
۱۵- به آن ها مسئولیت واگذار کنید
ابتدا با کار های کوچکی همچون آب دادن روزانه به گل ها شروع کنید. حتی در صورت عدم علاقه به انجام این کار، آن ها به طور ناخودآگاه از مورد نیاز بودن در محیط، اعتماد به نفس کسب می کنند.
فعالیت های پرورش دهنده اعتماد به نفس در کودکان
در این بخش برخی فعالیت های شاد برای افزایش اعتماد به نفس در کودکان بیان شده است:
۱- جعبه آینه
برای انجام این فعالیت به یک جعبه کارتنی و یک آینه نیاز است. سوراخی در یک سمت جعبه ایجاد کرده و در سمت دیگر یک آینه قرار دهید. از کودک بخواهید تا با نگاه کردن به درون سوراخ مشاهدات خود را بیان کند. هنگامی که خود را در آینه مشاهده کردند، به آن ها بگویید که در حال تماشا کردن خاص ترین فرد دنیا هستند. عشق به خود، کلید داشتن عزت نفس و شخصیت ایمن در افراد است.
۲- اولویت بندی
یک تکه کاغذ، مداد و خط کش تهیه کنید. از کودک بخواهید تا ۴ ستون رسم کرده و بالای آن ها به ترتیب تاریخ، شماره، نوع فعالیت و تاریخ پایان را یادداشت کند. این فعالیت به آن ها را دسته بندی اولیت ها کمک می کند. هنگامی که اقدامات مورد نیاز برای آن ها شفاف باشد، با اعتماد به نفس بیشتری نسبت به انجام آن ها اقدام می کنند.
۳- توصیف خود
در این فعالیت گروهی هر کودک باید خود را با جملات مثبت در ۵ خط توصیف کند. هنگامی که این کار انجام شد، گروه باید با یکدیگر گفتگو کرده و یک خط به آن ۵ مورد قبل اضافه کنند. با این فعالیت کودکان احساس قدردانی، دوست داشته شدن توسط دیگران و افزایش اعتماد به نفس را تجربه می کنند.
۴- رقصیدن با ریتم
اغلب کودکان عاشق رقصیدن بوده اما برخی خجالت می کشند. در این فعالیت بر چشم تمامی کودکان چشم بند زده و از آن ها بخواهید تا همراه با ریتم آهنگ برقصند. کودکان هنگامی که بدانند کسی آن ها را تماشا نمی کند، احساس خجالت کمتری داشته و خود را رها می کنند. این فعالیت نیز در افزایش اعتماد به نفس آن ها نقش دارد.
۵- داستان سرایی
کودکان را تشویق کنید تا در فعالیت داستان سرایی شرکت کنند. اولین جمله را شما بیان کرده و از هر کودک بخواهید تا جمله بعدی داستان را تعریف کنند. مطمئن شوید که نوبت به همه کودکان رسیده و هر کدام در ساختن داستان نقش دارد. صحبت کردن در جمع سبب درخشش در میان دیگران، رفع ترس از صحبت کردن در موقعیت های اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس می شود.
۶- خود ارزیابی
این فعالیت را می توان در انتهای هر روز انجام داد. ۵ دقیقه به کودک فرصت دهید تا تمامی رویداد های روز را به خاطر آورد. حالا از آن ها بخواهید تا نحوه عملکرد خود را به صورت خوب، بد یا متوسط ارزیابی کرده و چگونگی بهبود آن در روز بعد را توضیح دهند. این فعالیت روشی عالی برای مقابله با مشکلات اعتماد به نفس و افزایش حس شایستگی در کودکان است.
سوالات متداول
۱- کودکان خجالتی چگونه می توانند اعتماد به نفس کسب کنند؟
- در صورتی که کودک خجالتی باشد، با این موارد می توان در کسب اعتماد به نفس به او کمک کرد:
- به او فرصت خودمانی شدن داده و در دورهمی ها او را مجبور به صحبت کردن نکنید.
- عدم توجه زیادی به آن ها، می تواند کمک کننده باشد.
- نقش بازی کردن در خانه را تمرین کنید. برای مثال می توانید نقش ۲ دوست را با یکدیگر بازی کرده و با ارزیابی رفتار های او در موقعیت های مختلف، در غلبه بر خجالت زدگی به او کمک کنید.
- از مقایسه کردن او با دیگران خودداری کنید.
- برای او یک الگو بوده و با اعتماد به نفس رفتار کنید.
۲- چه چیزی اعتماد به نفس کودک را تخریب می کند؟
- از جمله عوامل تخریب کننده اعتماد به نفس کودک، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گرفتن هر گونه مسئولیت از آن ها
- محافظت بیش از حد و عدم اجازه اشتباه کردن
- داد زدن بر آن ها به دلیل اشتباه کردن
در حالی که برخی کودکان اعتماد به نفس را به طور طبیعی کسب می کنند، برخی دیگر با کمبود این ویژگی مواجه هستند. طرز فکر والدین در شکل دهی شخصیت و اعتماد به نفس کودک بسیار تاثیر گذار است. هر چه زود تر نسبت به ارتقا این موارد در کودک اقدام شود، نتایج به دست آمده بهتر خواهند بود.
