ممکن است تاکنون اصطلاحاتی همچون صافی کف پا، Pes Planus، قوس کم پا یا پرونیشین بیش از حد (Overpronation)، را شنیده باشید. ممکن است متوجه شده باشید که پاهای فرزندتان در هنگام راه رفتن کمی به سمت بیرون متمایل می شود. حتی ممکن است متوجه سایش بیش از حد در کفش های فرزندتان شده باشید، که این سایش دارای یک الگوی خاص در همه کفش های او است. در ادامه مطلب، صافی کف پا و حرکات اصلاحی کف پای صاف کودکان را توضیح خواهیم داد.
منظور از کف پای صاف چیست؟
کودکانی که دچار کف پای صاف هستند، ممکن است دیرتر از سایر کودکان شروع به راه رفتن کرده باشند. ممکن است در ابتدا، تشخیص های دیگری همچون بیماری راه رفتن روی انگشتان پا (Toe walker) و یا اختلال هیپوتونی (Hypotonia)، که اختلالی در عملکرد طبیعی ماهیچه ها است، داده شود. هنگامی که فرزند شما سر پا ایستاده است، اگر به پاهای او نگاه کنید، متوجه می شود که تمام سطح کف پا، با سطحی که کودک بر روی آن ایستاده است، تماس دارد و قوس داخلی پا یا همان قوس میانی، وجود ندارد.
همچنین ممکن است که به طرفین متمایل شود و وزن را در بخش داخلی کف پا، افزایش دهد و حتی ممکن است در این حالت صاف تر به نظر برسد. هنگام بررسی نحوه راه رفتن کودکی که دچار کف پای صاف است، ممکن است متوجه یک فوت اسلپ (foot slap)، شوید. که این مساله نشان دهنده، عدم کنترل وزن در حین راه رفتن، به نسبت راه رفتن افرادی با کف پای نرمال است. در فوت اسلپ، کنترل وزن از پاشنه پا به انگشتان پا تغییر می کند.
کودکانی که دچار مشکل کف پای صاف هستند، پرونیشین بیش از حد و یا همان excessive pronation را تجربه خواهند کرد. این مساله به الگویی اشاره می کند که در آن پاها بیش از حد استاندارد به سمت داخل می چرخند و باعث توزیع ناموزون وزن بدن بر روی متاتارس (metatarsus) یا همان استخوان کف می شود. این توزیع نامتاوزن وزن بر روی متاتارس، باعث ایجاد فشار بیش از حد بر روی مچ پا، زانو و مفصل ران می شود.
باسن کودکی که بیش از حد به سمت داخل می چرخد، نمی تواند ضربه های وارده از سمت کف پا و تکانه ها را به طور موثر جذب کند، از این رو باعث هم ترازی ضعیف در اندام تحتانی می شود و همینطور ریسک ابتلا به مشکلات و اختلالات مفصلی و ارتوپدی را در آینده افزایش می دهد.
باید به این نکته توجه کنیم که اکثر کودکان در اوایل زمانی که شروع به راه رفتن می کنند، کف پای صاف و انعطاف پذیری دارند. ما انتظار داریم که کودکان نوپایی که به تازگی شروع به راه رفتن کرده اند، در حین تحمل وزنشان در زمان راه رفتن، کف پای صاف به همراه پرونیشین (چرخش به داخل پا) به سمت پنجه پا را نشان دهند. با گذشت زمان، در اکثر کودکان ماهیچه های داخلی پا و همینطور قوس کف پا، تکامل می یابد. اگر شما این علائم را در کودک خود مشاهده کردید، طبیعی است و نیازی به درمان پزشکی ندارد.
در این مقاله، برخی از روش های درمانی مناسب را برای رشد و تقویت عضلات کف پا، ارائه داده ایم. این روش ها، به منظور تنظیم و هم تراز کردن اندام تحتانی بدن، راه رفتن بهتر و منعطف تر و همینطور جلوگیری از هر گونه مشکل اسکلتی عضلانی بالقوه که ممکن است به خاطر ضعف عضلات کف پا و صافی کف پا در دراز مدت به وجود آید، ارائه شده اند.
تمامی تمرینات باید با پای برهنه و بدون جوراب و یا کفش انجام شوند، تا به این طریق عضلات بخش درونی پا، درگیر شوند و شروع به فعالیت کنند. در این روش ها، ما قصد داریم که بچه ها از طریق لامسه و همینطور حواس عمقی (حواس تحریک پذیر) موجود در کف پا، همه چیز را حس و تجربه کنند. در ادامه به بررسی حرکات اصلاحی کف پای صاف کودکان می پردازیم.
اهداف درمان صافی کف پا
- تحریک کردن و تقویت قوس کف پا
- تنظیم کردن و تقویت اندام تحتانی
- منعطف کردن و افزایش توان حرکتی بدن
- زیست مکانیک (بیومکانیک) راه رفتن
چه چیزی باعث صافی کف پا در کودکان و نوزادان می شود؟
کف پای صاف به دلیل تعامل پیچیده و پیچیده استخوان ها، رباط ها، ماهیچه ها و اعصاب داخل و اطراف پا ایجاد می شود. هر چیزی که یکپارچگی هر یک از این ساختارها را مختل کند می تواند منجر به فروریختن قوس شود و باعث ایجاد وضعیت علامتی کف پای صاف شود. بنابراین علل مختلفی می تواند بر ایجاد صافی کف پا تاثیر بگذارد :
۱. شرایط ارثی مانند سندروم مارفان که می تواند باعث شل شدن تاندون ها شود و منجر به ایجاد کف پای صاف شود.
۲. آسیب تاندول آشیل ، وضعیتی که در آن تاندون پاشنه سفت است و می تواند حرکت پای کودک را محدود کند.
۳. ائتلاف تارسال ، وضعیتی که در آن تاندون پاشنه سفت است و می تواند حرکت پای کودک را محدود کند.
۴. صدمات پا ، به ندرت آسیب شدید در پا می تواند منجر به ایجاد کف پای صاف شود.
انواع حرکات اصلاحی کف پای صاف کودکان
در ادامه، انواع حرکات اصلاحی کف پای صاف کودکان را توضیح خواهیم داد.
ماساژ ملایم کف پا
- به بخش پایینی پای کودک، فشار ملایمی وارد کنید.
- از حرکات دایره ای شکل، برای فعال کردن عضلات داخلی کف پای کودک استفاده کنید.
ارتعاش یا ورودی لمسی
از یک وسیله ای که ویبره (لرزش) داشته باشد و یا یک توپ حسی، برای ایجاد ارتعاش و تقویت حس لامسه در کودک و همینطور فعال کردن عضلات پا در کودک، استفاده کنید. از این وسایل، زمانی که کودک در حالت کاملا راحت و آزاد نشسته است، استفاده کنید. می توانید این کار را پیش از شروع تمرینات به عنوان بخش گرم کردن استفاده کنید، تا به این ترتیب مطمئن شوید که عضلات داخلی کف پا فعال و گرم شده اند.
بالابردن روسری
برای این فعالیت، از روسری های مخصوص بازی (Play Scarves) یا پارچه بر روی زمین استفاده کنید. در حالی که کودک نشسته و یا ایستاده است، کودک خود را تشویق کنید تا با یک پا و با استفاده از عضلات پای خود، روسری را از روی زمین بلند کند.
بسکتبال با استفاده از انگشتان پا
برای به چالش کشیدن بیشتر کودک خود و تشویق او برای تقویت عضلات کف پا، از کودک خود بخواهید که تیله ها و یا اشیای ریزی را که روی زمین ریخته اید را با انگشتان پا گرفته و در ظرف کوچکی بریزد. این امر، مستلزم کنترل بیشتر و همینطور تمرین بیشتر عضلات پا است.
راه رفتن نوک پا
روی انگشتان پا راه بروید. با انجام آن در مربیان شروع کنید، اما زمانی که اعتماد به نفس بیشتری پیدا کردید این کار را با پای برهنه انجام دهید. این یک تمرین فوق العاده برای تقویت رباط ها و عضلات پا، مچ پا و ساق پا است. همچنین به بهبود تعادل کمک می کند.
بالا بردن یک پا پاشنه ساق پا
روی یک پا صاف بایستید. به آرامی روی انگشتان پا بلند شوید و حرکت را به سمت پایین کنترل کنید. برای حمایت به دیوار یا میز بچسبید. این تمرین باعث تقویت ماهیچه ساق پا و مفصل مچ پا می شود.
حفظ تعادل با کف پا
با ایستادن روی یک پد تعادل از جنس فوم و یا یک بالشتک محکم، حفظ تعادل خود را بر روی هر پا به مدت ۱۰ ثانیه تمرین کنید. این فعالیت باعث می شود که عضلات داخلی کف پا به چالش کشیده شده و تقویت شوند.
پرتاب توپ با زانو خم
در حالی که روی پد زانو زده اید، تعادل خود را حفظ کرده و توپ را به عقب و جلو پاس دهید.
تقویت و تنظیم (تراز) کردن اندام تحتانی:
دیسک تعادل Dyna (Dyna-Disc)
هنگامی که بر روی دیسک تعادل Dyna ایستاده اید، سعی کنید تعادل خود را در حین بازی هایی همچون گرفتن توپ، والیبال با بادکنک یا بالون والیبال، توپ چسبونک (Velcro ball) و…. حفظ کنید.
برای به چالش کشیدن بیشتر عضلات تحتانی، سعی کنید با یک پا روی دیسک تعادل Dyna بایستید و تعادل خود را در حین بازی های گفته شده، حفظ کنید.
صفحه حفظ تعادل نیمه ماه (Half Moon)
بر روی پد فوم تعادل نیمه ماه، بایستید و سعی کنید تعادل خود را حفظ کنید. این کار برای تقویت و فعال کردن عضلات کف پا، عالی است.
ایستادن با پاهای پشت سر هم
در حالتی که یک پای خود را در یک راستا، مقابل پای دیگر قرار داده اید، بایستید و سعی کنید تعادل خود را حفظ کنید. می توانید برای تنظیم بهتر نحوه ایستادن، از کاغذهای رنگی به شکل پا استفاده کنید که محل قرار گرفتن پاهای شما را مشخص می کنند.
ردپاهای لمسی، وسایل سرگرم کننده خوبی هستند که حس لامسه شما را درگیر می کنند و همچنین با قرار دادن پا بر روی آن ها، باعث درگیر شدن ماهیچه های پا و همینطور تقویت قوس پا می شوند.
ماجراجویی با اسکوتر
بر روی اسکوتر نشسته، با استفاده از پاشنه پا به جلو و عقب حرکت کنید و شروع به ماجراجویی کنید.
حرکت پل (Bridge Pose) در یوگا
با هر دو پا خود، به دیسک داینا فشار وارد کرده و پایین تنه خود را به سمت بالا بلند کنید.
حرکت لگد خرچنگ (Crab Kicks)
در همان حالت پل باقی مانده و با شمارش آرام، پای خود را به صورت متناوب تکان داده و با پا ضربه بزنید.
برنامه ریزی برای توانایی حرکتی بدن
از ردپاهای لمسی رو به جلو و عقب استفاده کنید. از یک سکو کوچک (می تواند پد فوم شما باشد)، به پایین بپرید به طوری که کف پای شما به طور کامل با سطح در تماس باشد.
پایین سکو ایستاده، و به بالای سکوت بپرید، تا به این ترتیب کف پای شما در هنگام پریدن و فرود آمدن، به طور کامل با سطح سکو تماس داشته باشد.
بیومکانیک راه رفتن:
پیمودن مسیر با توپ
در حالی که کودک روی توپ پیلاتس نشسته است، پد فوم تعادلی در زیر پای او قرار دارد. از او بخواهید که در همین حالت پاها را به حالت راه رفتن به طور متناوب تکان دهد. این کار با جدا کردن پایین تنه و درگیر کردن این بخش، به تقویت عضلات پاها کمک می کند.
Brick Kicks
هنگامی که روی پد تعادل یا دیسک Dyna ایستاده است، برای تغییر پراکندگی وزن و حفظ تعادل کودک، از او بخواهید که Brick Kick ها را پا به سمت پایین بیندازد.
حرکت خرس راه می رود
از کودک خود بخواهید، که همانند یک خرس، در اتاق راه برود و یک پازل را کامل کند. شما می توانید این فعالیت را چالش برانگیزتر کرده و با پوشاندن کف با بالش ها و یا پلاستیک حباب دار (Bubble wrap)، یک تجربه حسی نیز برای او ایجاد کنید.
پیاده روی پنگوئن
از کودک خود بخواهید که پاشنه پا خود را روی زمین قرار داده و پنجه پا را بالا بیاورد، و به این ترتیب راه برود.
انتخاب کفش مناسب برای کودکان با کف پا صاف
- کفشی که کف پا را برای کاهش اثراث مخرب صافی کف پا، حمایت می کند.
- پراکندگی وزن بدن را تنظیم می کند.
- تحمل وزن بدن را برای پاها، آسان تر می کند.
- بخش تحتانی بدن را تنظیم و تراز می کند.
- منعطف بودن توانایی حرکتی بدن را افزایش می دهد.
شرایط ، مشکلات و علائم کف پای صاف
داشتن کف پای صاف به دلیل فشار وارده به مچ پا ، دویدن یا راه رفتن را دشوار می کند. همچنین تراز کلی پاهای شما ممکن است مختل شود زیرا مچ پاها به سمت داخل حرکت می کنند که میتواند باعث ناراحتی شدید شود. اگر در زانوهای خود عوارضی دارید ، صافی کف پا می تواند یکی از عوامل ایجاد آرتروز در آن ناحیه باشد. علائمی که کف پای صاف می تواند برای شما ایجاد کند شامل :
۱. درد در اطراف پاشنه یا ناحیه قوس پا
۲. مشکل در ایستادن روی نوک انگشت پا
۳. تورم در اطراف داخل مچ پا
۴. نگاه صاف به یک یا هر دو پا
