کودکان همراه با دفترچه راهنما به دنیا نیامده اند و والدین نیز در تربیت کودکان خود می توانند دچار اشتباه شوند. یکی از سخت ترین مهارت های فرزند پروری، نحوه درست صحبت کردن با کودکان بوده و یک اشتباه کوچک می تواند به برداشت نامناسب کودک منجر شود.
در این مطلب، 18 جمله که هرگز نباید به بچه ها بگویید را برای شما توضیح خواهیم داد. در صورتی که کودک مقداری از زمان روز را با پرستار یا مراقب خود می گذراند، بهتر است این نکات را به او نیز آموزش داد.
18 جمله که نباید به کودکان خود بگویید
1- من به تو افتخار می کنم!
چگونه در کودکان اعتماد به نفس ایجاد کنیم؟برخی روانشناسان بیان می کنند که والدین نباید جملاتی با مفهوم کلی و غیر مشخص به کودکان ارائه دهند. برای مثال، با گفتن جمله بالا، کودک در برابر حس افتخار والدین مسئولیت پیدا کرده و از آن به بعد باید مراقب آن باشد. به جای این جمله می توان از عباراتی تشویقی ساده به همراه دلیل استفاده کرد.
2- آفرین!
عبارت هایی همچون آفرین، باریکلا، عالی بودی پس از چندین بار تکرار شدن، ارزش خود را برای کودک از دست خواهند داد. بهتر است در هنگام تشویق کودک، دقیقا به فعالیت مناسب یا نتایج به دست آمده اشاره کرده و از کلی گویی خودداری شود. برای مثال در موارد زیر می توان این جملات را بیان کرد:
در صورت کسب نمرات خوب: ((نمراتت عالی هستند، حتما برای گرفتن آن ها به خوبی درس خونده ای))
در صورت برنده شدن تیم فوتبال کودک: ((نحوه پاس دادنت به دوستت را خیلی دوست داشتم))
در صورت کشیدن یک نقاشی زیبا: ((چطور این طرح یا نقاشی قشنگ به ذهنت رسید؟ چطور توانستی این رنگ های دوست داشتنی را انتخاب کنی؟))
واکنش هایی همچون موارد بالا سبب می شوند کودک درباره فرایند و نحوه رسیدن خود به این نتایج فکر کند.
3- تو باید برای برادرت یک الگو باشی!
فرزندان بزرگ تر ممکن است به دلیل توجه بیشتری که فرزند کوچک تر دریافت می کند، رفتار نادرستی از خود نشان دهند. در این مواقع، می توان علاوه بر نشان دادن توجه به فرزند بزرگ تر، اهمیت او برای خواهر یا برادر کوچک تر را یادآور شده و بیان کرد: ((او به تو نگاه می کند و تو یک الگوی مناسب برای او هستی)).
4- صبر کن تا بابا (مامان) به خانه برسد!
پدر یا مادر باید برای کودک یک جایگاه داشته باشند و یکی از آن ها نباید به عنوان ابزار تهدید و تنبیه به کار روند. پدر و مادر باید همچون یک تیم اتحاد داشته باشند. به جای این جمله می توان گفت: ((به خاطر حرف نامناسبی که گفتی به مدت یک هفته جریمه یا محروم می شوی)). جریمه ها و محرومیت ها را در همان لحظه انجام داده و آن ها را تعویق نیندازید.
5- هیچ وقت تو را نمی بخشم!
بهترین والدین نیز ممکن است در هنگام عصبانیت از رفتار نادرست کودک این جمله را بیان کرده باشند. این جمله اثری آسیب رسان برای کودک داشته و با شنیدن آن احساس خواهد کرد کار ناشایست او تا ابد در ذهن دیگران باقی خواهد ماند.
والدین در این مواقع می توانند از این عبارت استفاده کنند: ((کاری که انجام دادی نادرست بود، اما با هم راهی برای حل کردن آن پیدا می کنیم)). در هنگام عصبانیت گفتن جملات تند و نامناسب آسان است. در این هنگام بهتر است یک نفس عمیق کشیده و صحبت کردن را به بعد از آرام شدن واگذار کرد.
6- از داشتن تو احساس شرمندگی می کنم!
این جمله نیز یکی دیگر از عبارات منفی است که کودک با شنیدن آن احساس می کند مایه شرمندگی و نا امیدی خانواده است. به جای این جمله بهتر است بیان شود: ((با این که از کار تو به شدت ناراحت هستم اما تو را به خاطر کسی که هستی دوست دارم)).
7- نگران نباش، همه چیز درست می شود!
در صورتی که کودک از یک مساله همچون اخبار جنگ یا موارد دیگر نگران است، باید به جای نادیده گرفتن نگرانی ها، درباره آن با کودک صحبت کرد. والدین بهتر است به کودکان توضیح دهند که برای حفظ امنیت و سلامت آن ها هر کاری انجام خواهند داد.
از جمله عبارات مناسب در این موقعیت این است: ((ما همیشه در کنار تو خواهیم بود و برای مواقع ضروری برنامه ریزی خواهیم کرد)).
8- خودم انجامش می دهم!
هنگامی که کودک نمی تواند یک تکلیف یا کار را به خوبی انجام دهد، کلافه شدن و گفتن ((ول کن، خودم انجامش میدهم)) آسان است. در صورتی که برخورد مناسب در این موقعیت بدین گونه است: ((بیا با هم انجامش دهیم)).
9- گریه نکن!
والدین باید به کودکان یاد دهند احساسات خود را به جای سرکوب کردن، ابراز کنند. حتی در مواردی که صدای کودک آزار دهنده است، باید درک کرد که او آسیب دیده و نیاز به تخلیه هیجانی دارد.
بهترین برخورد در این مواقع چنین جمله ای خواهد بود: ((می دانم که تو ناراحت هستی. گریه کردن مشکلی نداشته و همه باید گاهی اوقات احساسات خود را بروز دهند. بیا همدیگر را بغل کنیم)).
10- فکر کردن درباره رابطه جنسی در سن تو نادرست است!
سوال ((کودکان از کجا می آیند؟))، موردی است که والدین گاهی اوقات از مواجه شدن با آن نگران می شوند. نادیده گرفتن این سوال یا به تعویق انداختن جواب آن درست نیست.
رفتار درست در این موقعیت می تواند گفتن این جمله باشد: ((کنجکاوی تو درباره رابطه جنسی طبیعی است و می توانی همه سوالاتت را از من بپرسی)). پس از این جمله باید آماده بود تا هر گونه سوال را با صداقت و متناسب با سن کودک برای او پاسخ داد.
11- اگر اتاقت نامرتب باشد، تنبیه می شوی!
این جمله همچون جملات شرطی نادرستی است که مقداری تهدید نیز در خود دارد. به جای بیان جملاتی از این قبیل می توان گفت: ((پس از مرتب کردن اتاقت، اجازه داری برای بازی کردن به بیرون از خانه بروی)).
12- اگر به خوبی از خود مراقبت کنی، مریض نخواهی شد!
با بیان این جمله مخصوصا در صورت وجود افراد مسن و بیمار در خانه، کودکان با انبوهی از سوالات و نگرانی ها مواجه می شوند. در عوض می توان بیان کرد: ((افراد سالم نیز می توانند گاهی اوقات بیمار شده و با مراقبت از خود بهبود یابند)).
13- مسائل مالی به تو ربطی ندارند!
نگرانی درباره مشکلات مالی به صورت مداوم در خانواده ها وجود دارد. در صورتی که پدر و مادر در این باره بحث کنند، ممکن است صدایشان به گوش کودکان رسیده و آن ها نیز در این باره نگران شوند. در این مواقع می توان بیان کرد: ((مسائل مالی درباره درآمد و چگونگی صرف پول است. در صورتی که مایل باشی آنچه را می دانیم به تو نیز آموزش دهیم)).
14- ناامیدم کردی!
بیان چنین عبارتی در مواقعی همچون مردود شدن در یک آزمون می تواند این احساس را به کودک القا کند که پدر و مادر دیگر او را دوست ندارند. جمله مناسب در این موقعیت بدین صورت است: ((شوکه شدم و انتظار چنین چیزی را از تو نداشتم)).
15- افتضاح است، همه چیز بر باد رفت!
هنگامی که مشکلی در زندگی پیش می آید، تکرار جملاتی همچون مورد بالا می تواند سبب آزار روانی کودکان و افزایش نگرانی در آن ها شود. کودکان خردسال با شنیدن مداوم جملات دلهره آور، ممکن است باور کنند یک رویداد یک باره، چندین بار اتفاق افتاده است.
به جای این کلمات می توان گفت: ((هم اکنون به دلیل آن اتفاق در حال گذراندن دوره دشواری هستم اما در صورت تمایل بعدا با یکدیگر صحبت خواهیم کرد)).
16- بیا اینجا، همین حالا!
روانشناسان توصیه می کنند به جای عجله کردن، بهتر است به کودک مقداری فرصت داد تا بتواند خواسته والدین خود را اجرا کند. جمله مناسب در این موقعیت بدین صورت است: ((تقریبا زمان رفتن است. یکی دو دقیقه زمان لازم داری؟)).
17- از سر راه برو کنار!
کودکان مخصوصا در صورت پر انرژی بودن، ممکن است در مسیر انجام فعالیت های روزمره بزرگسالان قرار گیرند. به جای جمله بالا می توان کودک را نیز در فعالیت ها شرکت داده و برای مثال بیان داشت: ((آیا می توانی در بسته بندی این جعبه ها به من کمک کنی؟)).
18- چون که من می گویم!
این جمله، تکراری ترین عبارت والدین در تربیت کودکان است که باید از به کار گیری آن خودداری کرد. عبارت یاد شده با این که قدرتمند است اما تمام قدرت کودک را از او می گیرد. با این که والدین همواره وقت کافی برای توضیح دادن به کودکان ندارند اما باید دلیل بهتری برای انجام دادن یا ندادن یک فعالیت به کودک ارائه داد.
به جای این عبارت می توان گفت: ((می دانم که امروز دوست داری با دوستت بازی کنی اما من باید لباس ها را بشویم و به کمک تو احتیاج دارم. فردا می توانی با دوستت بازی کنی)). این توضیح به کودک القا می کند که احساسات او نیز ارزشمند بوده و صحبت هایش شنیده می شوند. والدین باید بدانند که کودکان ذهنی کنجکاو و فعال داشته و قبل از بیان هر جمله باید اثر آن را بر کودک ارزیابی کنند.
