تربیت فرزند می تواند یک مسئله شخصی و بسیار حساس باشد. بسیاری از والدین برای کمک به فرزندان خود، از هیچ کاری دریغ نمی کنند و تقریبا هیچ چیز آزاردهنده تر از این فکر نیست که فرزندپروری آن ها کمتر از حد عالی بوده است. اما حقیقت این است که همه افراد می توانند پدر یا مادر بهتری باشند.
با انگیزه نگه داشتن کودکان، یک امر راحت نیست. وجود یک سیستم تشویق و تنبیه در خانه، می تواند تنها محرکی باشد که فرزند شما به آن نیاز دارد. در ادامه این مطلب، چند ایده برای ایجاد این سیستم ذکر شده است.
چرا مهم است والدین اصول درست تنبیه و پاداش را بدانند؟
اول از همه والدین باید از مفهوم پاداش دادن یا تشویق کردن آگاه باشند. زیرا تشویق فرزند می تواند به آن ها کمک کند تا این احساس را داشته باشد که زندگی خود را کنترل می کند. همچنین باید پاداش هایی برای رفتار خوب او در نظر بگیرید تا فرزندتان بداند که در نبود شما هم باید رفتار درستی داشته باشد.
بر اساس یکی از مطالعات انجام شده، تشویق و پاداش دادن به فرزندان می تواند به بهبود رفتار و حتی عملکرد تحصیلی آن ها کمک کند. برخی از این پاداش ها ساده هستند، مثلا یک دست نوازش و یا گفتن “آفرین!” اما در واقع تنبیه ها، رفتار فرزند شما را شکل می دهند. در ادامه چند نکته عملی برای تشویق و تنبیه کودکان ذکر شده است.
فواید پاداش و تنبیه کودک
اکنون که می دانیم چگونه می توان این سیستم را کنترل کرد، اجازه دهید ببینیم که چگونه بر فرزند شما تاثیر می گذارد.
تشویق می تواند رابطه والد-فرزندی را ایجاد کند
وقتی صحبت از مفهوم پاداش دادن یا تشویق می شود، هم کودک و هم والدین خوشحال خواهند شد. زیرا با این کار، کودک از والدین سپاسگزار خواهد بود و والدین نیز از تماشای رفتار صحیح فرزندشان راضی هستند. این امر باعث محکم تر شدن رابطه والدین و فرزندان می شود. زیرا در این مبادله ی مثبت، محبت زیادی به طرفین منتقل می شود.
پاداش دادن باعث افزایش اعتماد به نفس کودک شما می شود
هر بار که کودک خود را با یک نوازش محبت آمیز یا آفرین گفتن، تشویق می کنید، باعث می شود که او باور کند به اندازه کافی فرزند خوبی است. همچنین، اگر هر چند وقت یکبار به او یک پاداش بدهید، ایجاد احساس مسئولیت و استقلال در او راحت تر است. بدین ترتیب، این پاداش ها تاثیر درازمدتی هم خواهند داشت.
فرزند شما در مدرسه عملکرد بهتری خواهد داشت
دادن یک جایزه برای تشویق فرزند، یک روش رایج است. این کار به کودک انگیزه می دهد تا در درس و مدرسه نیز عملکرد بهتری داشته باشد. همچنین کودک بیشتر از همیشه برای بالا بردن نمرات خود انگیزه پیدا می کند. زیرا این تشویق و جایزه ها از درون به او انگیزه می دهند.
فرزند شما از انجام کارهای اشتباه می ترسد
برای ایجاد انگیزه در فرزندتان می توانید از تنبیه و سرزنش نیز استفاده کنید. وقتی کودک شما می داند که اگر کار اشتباهی انجام دهد، پاداشی که برایش در نظر گرفته اید را از دست می دهد، قبل از انجام هر کار بدی دوباره فکر می کند. چون نمی خواهد با این کار ریسک بدنام شدن خود را نیز بپذیرد.
نحوه صحیح پاداش و تنبیه کودک
1. مفهوم پاداش دادن را درک کنید.
به خاطر داشته باشید که دادن پاداش به کودک، نوعی رشوه نیست. بلکه چیزی است که فرزند شما به خاطر انجام دادن خواسته هایتان به دست می آورد. برای این کار، هم پاداش های مادی و هم غیرمادی را در نظر داشته باشید.
پاداش های مادی می تواند شامل اسباب بازی های کوچک، خوراکی و تنقلات، امتیازات ویژه (مانند وقت تماشای تلویزیون یا بازی)، انتخاب غذای شام و یا امتیاز جمع کردن برای گرفتن یک هدیه ویژه باشد.
پاداش غیرمادی نیز می تواند شامل یک تشکر و قدردانی صمیمانه باشد. برای مثال گفتن جملاتی همچون: “از اینکه امروز به حرف سارا گوش دادی خوشم آمد. تو واقعا دوست خوبی هستی.” با این حال، مراقب باشید که بیش از حد از او تعریف نکنید. بچه ها می توانند فرق یک تعریف واقعی و یک تعریف اغراق آمیز را تشخیص دهند.
2. بگذارید فرزندتان هم اجازه نظر دادن داشته باشد.
اینکه اجازه بدهید فرزندتان در مورد پاداشی که دریافت می کند نظر بدهد، می تواند احساس جذاب تری برای او ایجاد کند. می توانید چندین پاداش را در نظر بگیرید. اگر احساس کردید که فرزندتان بعد از چند هفته انگیزه خود را از دست داده، پاداش او را تغییر بدهید. اما حتما اول آن را با کودک خود در میان بگذارید.
3. واضح و روشن باشید.
برخی از بچه ها در درک “چرا”، “چه چیزی” ، “چه زمانی” و… درخواست های شما مشکل دارند. برخی دیگر هم ممکن است به این مسائل توجهی نکنند. می توانید پاداش هایتان برای هر رفتار را به طور دقیق مشخص کنید. انتظارات خود را به طور واضح بیان کنید.
برای مثال بگویید: “اگر می خواهی صبح ها یک بازی انجام بدهی، باید اول صبحانه بخوری، دندان‌هایت را مسواک بزنی و تا ساعت 8 صبح لباس هایت را بپوشی”. می توانید با نوشتن یک لیست، برای انتظاراتتان دلیل بیاورید و بر آن ها تاکید بیشتری داشته باشید. با آرامش خواسته های خود را هر چند وقت یکبار تکرار کنید. از عبارت «وقتی… می توانی…» استفاده کنید. برای مثال: “وقتی تکلیف هایت را کامل کردی، می توانی بازی کنی”.
4. پاداشی که قولش را داده بودید را فورا به کودک بدهید.
دلیل اصلی اینکه پاداش دادن نتیجه می دهد، این است که بچه ها می دانند که در ازای رفتارهای خوب، فورا پاداش خود را می گیرند و می‌خواهند آن احساس را تکرار کنند. بنابراین بهترین راه برای انجام این کار این است که فورا پاداش آن ها را بدهید. اما وقتی این کار را پشت گوش می اندازید، بچه ها دیگر برای گرفتن پاداش تلاشی نمی کنند. اگر می خواهید انگیزه فرزندتان در طول روز یا هفته دوام داشته باشد، وعده های خود را سریع تر انجام بدهید.
5. مفهوم تنبیه و سرزنش را درک کنید.
تنبیه در واقع به معنی مجازات نیست. اگرچه ممکن است کودک شما گاهی اوقات چنین احساسی داشته باشد. این کار راه خوبی است تا فرزند شما یاد بگیرد که عواقب طبیعی نیز در زندگی وجود دارد. دانستن این نکته می تواند به بچه ها کمک کند تا رفتارشان را مدیریت کنند.
در بیشتر موارد، یک تنبیه باید صرفا شامل خودداری از دادن پاداش مقرر باشد. برای مثال اگر شما موافقت کردید که فرزندتان بعد از انجام دادن تکلیف هایش می تواند با دوستش بازی کند، پس انجام ندادن تکلیف ها مساوی است با بازی نکردن.
6. از تنبیه به درستی استفاده کنید.
به محض اینکه متوجه شدید فرزندتان کاری که از او خواسته بودید را به موقع یا به روشی که توافق کرده اید انجام نداده است، می توانید به نوعی او را تنبیه یا نکوهش کنید. هرچه بیشتر درنگ کنید، احتمال اینکه فرزندتان آن رفتار را با تنبیه ناشی از آن مرتبط بداند، کمتر می شود. اما به خاطر داشته باشید که زیاده روی نکنید.
سلب امتیازات به مدت یک هفته کامل ممکن است وسوسه کننده باشد، اما تنبیه طولانی مدت هم می تواند تاثیر و معنی خود را از دست بدهد. از انتقاد بیش از حد نیز خودداری کنید. اجازه دهید تنبیه، کار خود را انجام دهد. این امر به فرزند شما یادآوری می کند که چه پاداشی می توانست داشته باشد.
از تنبیه های مثبت نیز استفاده کنید. سعی کنید خوب بودن فرزندتان را به چنگ بیاندازید. توجه مثبت به فرزندتان ممکن است او را برای تکرار برخی رفتارها تشویق کند.
